بیماریهای زنانه و معاینات دوره‌ای
در واقع، کم نیستند خانم‌هایی که به دلایلی از مراجعه به پزشک زنان و انجام معاینه‌های دوره‌ای خودداری می‌کنند اما بیماری‌هائی وجود دارد که لازم است هر زنی برای پیشگیری یا درمان آنها طی دوره‌هایی مشخص به پزشک زنان مراجعه کند.
وحشت و نگرانی بی‌مورد احتمال ایجاد بیماریهای زنان یا پیشرفته‌تر شدن بیماریهای آنها را افزایش می‌دهد.
همه می‌دانیم که علم پزشکی هم محدوده‌ای دارد و باید در نظر داشته باشیم که هر بیماری و علامتی که جدی گرفته نشود، می‌تواند فرد را به جایی برساند که دیگر علم پزشکی نیز قادر به حل آن نباشد. بنابراین اجازه ندهید که ترس بی‌مورد یا حجب و حیا مانع از حفظ سلامتی شما شود. بخصوص اینکه امروزه زنان نیز به پزشکان متبحری در این حوزه تبدیل شده‌اند و شما می‌توانید از یک همجنس خود برای بررسی سلامتیتان استفاده کنید.
دختر خانم‌ها و اولین مراجعه
شاید در نظر برخی افراد ضروری نباشد اما دختران جوان قبل از ازدواج باید به دکتر زنان مراجعه کنند. در حقیقت زمان بلوغ و بروز علائم آن اولین ضرورت مراجعه دختر خانم‌ها به پزشک زنان است. بخصوص اینکه امروزه بیماریهای زنانه از جمله تخمدان پلی‌کیستیک، کیست‌های درموئید، کیست‌های ساده تخمدان و بی‌نظمی قاعدگی در میان دختران نوجوان شیوع بالایی پیدا کرده است.
برخی از منابع دانشگاهی نیز می‌گویند که دختران باید از سنین بین ۱۳ تا ۱۵ سالگی مراجعه به متخصص زنان را شروع کنند. باید بدانید که چکاب از سوی دکتر زنان سبب می‌شود که او شما را مطمئن کند دستگاه تولید مثلی و سیستم باروری از همان ابتداء سالم است و مانع از مشکلاتی می‌شود که ممکن است در آینده به تهدیدی برای سلامتی تبدیل شود.
همچنین دکتر زنان به لحاظ سنی بررسی خواهد کرد که آیا بلوغ در سن مناسبی شکل گرفته است یا نه و اینکه به دختران جوان در مورد این پدیده طبیعی در بدنشان و چگونگی آن توضیح و آگاهی لازم را خواهد داد.
دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان در این باره به سلامت آنلاین می‌گوید: همه دختر خانم‌ها از زمانی که علائم بلوغ در آنها دیده می‌شود باید به دکتر زنان مراجعه کنند زیرا از همان ابتدا ممکن است مشکلاتی داشته باشند که متوجه آن نشوند و لازم است که به آن رسیدگی کنند. در واقع همه اعضای بدن باید بدرستی کار کنند تا خونریزی به صورت طبیعی اتفاق بیفتد و البته هر عاملی که روی این مسیر تاثیر بگذارد باعث ایجاد خونریزی غیرطبیعی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در دو سال اول بلوغ بی‌نظمی قاعدگی در میان دختران شایع است، در این باره می‌افزاید: برای دختر خانم‌ها در سالهای اولیه بلوغ، نظم پریود (قاعدگی) مهم است، باید مطمئن شد که کیست تخمدان در دختر خانم‌ها وجود نداشته باشد، همچنین خیلی از دختران جوان زود به زود پریود می‌شوند یا پریود‌های طولانی و با خونریزی بسیار دارند که این امر قطعاً نیاز به مداخله و درمان دارد زیرا اگر شخصی خونریزی بیش از حد پیدا کند ممکن است بیماریهای خونریزی‌دهنده‌ای داشته باشد که در دوران بلوغ مشخص شود.
او تاکید می‌کند: فقر آهن ناشی از این نوع خونریزی‌ها خود عوارض بسیار بدی در دختران دارد.
وقتی پای اجبار در میان است
حتی اگر خانم‌ها به راحتی دوران بلوغ را پشت سر بگذارند دیگر بعد از ازدواج ناچارند به طور مرتب مراجعات پزشکی به متخصص زنان داشته باشند و اگر هیچ مشکلی نیز نداشته باشند این امر باید به صورت دوره‌هایی هر ۶ ماه یک بار انجام شود. در این مراجعات معمولا معاینه و سونوگرافی سینه، معاینه رحم و پاپ‌اسمیر انجام می‌شود.
دکتر لاهوتی در این باره می‌گوید: خانم‌ها بعد از ازدواج و از ۲۰ سالگی به بعد باید سالانه تست دهانه رحم یا پاپ اسمیر را برای غربال‌گری تست سرطان رحم انجام دهند. همچنین خانم‌ها به دلیل آنکه بعد از ازدواج در معرض عفونتهای آمیزشی نیز قرار دارند و خیلی از این عفونت‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند اما می‌تواند باعث مشکلات جدی از جمله چسبندگی رحم و نازائی شود، حتماً هر شش ماه یکبار به یک معاینه پزشک نیاز دارند.
امروزه انجام تست پاپ اسمیر یا سرطان دهانه رحم، اهمیت بسیاری دارد زیرا پس از سرطان سینه در شمار شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان محسوب می‌شود. بد نیست بدانید نوعی از پاپ‌اسمیر که در ایران هم انجام می‌شود به تشخیص ویروس عامل سرطان دهانه رحم (HPV) می‌پردازد.
برای انجام این آزمایش، مقادیرى از سلول‌هاى دهانه رحم برداشته می‌شود و در آزمایشگاه بررسی می‌شود. گرفتن تست پاپ اسمیر به طور مکرر و منظم ضروری است زیرا خطر اشتباه در تشخیص را کاهش می‌دهد.
انجام پاپ اسمیر کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد و از آنجا که گیرنده‌های درد در دهانه رحم بسیار کم است این تست درد چندانی ندارد و در حد یک معاینه ساده زنانه است. در عین حال پزشک متخصص زنان آزمایش‌های دیگری چون آزمایش کلی خون، تیروئید، قند، چربی، کلیه، کبد و آزمایش‌های عفونی را برای بیمار درخواست می‌کند تا از سلامت کلی بیمار آگاه شود.
آزمایش‌های هورمونی
بدیهی است که استرس و فشار عصبی رابطه‌ای مستقیم با هورمون‌های زنانه دارد اما آزمایش‌های هورمونی معمولا برای افرادی درخواست می‌شود که دچار نازایی، بی‌نظمی قاعدگی، ریزش موی سر و افزایش موهای زائد، چاقی و جوشهای زیر پوستی شده‌اند. علائم عدم تعادل هورمونی اساسا در دوران بلوغ و به ویژه در زنان در دوران عادت ماهانه، دوران بارداری، پس از زایمان و در دوران یائسگی تجربه می‌شود.
شایع‌ترین علت این اختلالات، کیست تخمدان، فیبروم رحم، تخمدان پلی‌کیستیک و یا اختلالات هورمون‌های جنسی زنانه است. آزمایش‌ها هورمونی باید در روز دوم یا سوم قاعدگی انجام شود زیرا هورمون‌ها در بدن خانم‌ها هر ماه افت و خیزهای بسیار زیادی پیدا می‌کنند.
معاینه سالیانه بعد از یائسگی
یائسگی یک حالت طبیعی برای تمامی زنانی است که پیر شوند. یائسگی در زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها بطور کامل از تخمک تخلیه شده باشند و هیچ میزان تحریکی از طرف هورمون‌ها منجر به کار کردن آنها نمی‌شود. سن متوسط برای شروع یائسگی معمولاً ۵۱ سالگی است.
پزشکان به مراجعه خانم‌ها به پزشک متخصص زنان بعد از سن یائسگی اعتقاد دارند چرا که می‌گویند یکسری از بیماریهای زنان بعد از این سن خود را نشان می‌دهد. از جمله این موارد می‌توان به سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم اشاره کرد که عموماً بعد از سن یائسگی ظهور می‌کند. همچنین ممکن است برخی از تومور‌ها بعد از سن یائسگی ایجاد شود.
بنابراین خانمهای یائسه نیز باید برای بررسی پوکی استخوان، سرطان‌های تخمدان، رحم و سینه هر سال به متخصص زنان مراجعه کنند. علاوه بر این، باید تست پاپ‌اسمیر را در فواصل منظم ادامه دهند و برای بررسی تخمدان‌ها و ضخامت آندومتر (لایه داخلی رحم) سونوگرافی داخلی (واژینال) انجام دهند. همچنین فراموش نکنند که آنها شامل قاعده ماموگرافی نیز می‌شوند.
ماموگرافی چیست و چگونه انجام می‌شود
معاینه سینه و پستان نیز در دستور کار پزشک زنان قرار دارد و ماموگرافی نیز از ۴۰ سالگی به بعد به معاینات خانم‌ها اضافه می‌شود. حتی برخی از پزشکان سن شروع آزمایش ماموگرافی را ۳۵ سالگی عنوان می‌کنند و دلیل آن را شیوع سرطان سینه در همه جوامع از جمله ایران می‌دانند.
یادتان باشد اگر در فامیل درجه یک خود از جمله مادر، خواهر، خاله یا عمه، کسی سابقه ابتلا به سرطان سینه دارد این موضوع را به پزشک خود یادآوری کنید چرا که در این صورت ماموگرافی اهمیت وی‍ژه‌ای پیدا می‌کند.
نباید از ماموگرافی بترسید. در حال حاضر دستگاههای جدید و دیجیتال اشعه بسیار کمتری از خود منتشر می‌کنند و پستان‌ها و ناحیه سینه را کمتر تحت فشار قرار می‌دهند؛ این لوازم دقت بالاتری نیز دارند.
معاینه پستان‌ها نیز در زمره معاینات پزشک زنان است. این معاینه با کف دست و کف انگشتان صورت می‌گیرد. طی معاینه فرد دست‌هایش را باز می‌کند و روی سر می‌گذارد تا هر دو پستان با یکدیگر مقایسه شده و هر گونه تغییر در شکل، اندازه، رنگ و فرورفتگی در بافت آن تشخیص داده شود. چنانچه در این معاینه توده‌ای پیدا شود فرد سونوگرافی شده و اگر توده خیلی بزرگ باشد باید ماموگرافی انجام می‌شود.
دکتر لاهوتی درباره معاینه پستان‌ها می‌گوید: همه خانم‌ها باید روش انجام این معاینه را از پزشک خود بیاموزند و هر ماه خودشان چنین معاینه‌ای را انجام دهند و اگر به وجود توده‌ای غیر طبیعی در پستان خود مشکوک شدند آن را به پزشک خود گزارش دهند.
وی اضافه می‌کند که خانم‌ها بهتر است بعد از ۳۰ سال حتما این معاینه را انجام دهند ولی بعد از ۴۰ سالگی سونوگرافی، ماموگرافی و معاینه پستان‌ها به صورت سالانه برای خانم‌ها اجباری است.
بسیاری از پزشکان به معاینه زیر بغل هم معتقدند. این معاینه با نوک انگشتان انجام می‌شود اما باید مراقب باشید که غدد لنفاوی را با توده‌های نا‌مشخص اشتباه نگیرید. اگر احساس کردید توده‌ای در پستان شما وجود دارد و همزمان متوجه تورم غدد لنفاوی در زیر بغلتان شدید باید در سریع‌ترین فرصت به پزشک زنان مراجعه کنید و تست‌ها و ماموگرافی‌های لازم را انجام دهید
سونوگرافی شکمی و واژینال
بد نیست بدانید که سونوگرافی از رحم و تخمدان‌ها به دو شکل سونوگرافی شکمی و سونوگرافی واژینال انجام می‌شود و بسته به نظر پزشک در مورد آن تصمیم گرفته می‌شود. پزشکان معمولا برای خانمهای باکره از سونوگرافی شکمی استفاده می‌کنند اما در سایر خانم‌ها بنا بر شکل بیماری در مورد آن تصمیم می‌گیرند. با این حال، دقت سونوگرافی شکمی کمتر از سونوگرافی واژینال است.
از جمله بیماری‌هایی که به وسیله سونوگرافی قابل برسی هستند می‌توان به فیبروم و سایر توده‌های رحم، کیست‌های طبیعی و غیر طبیعی تخمدان، تومورهای تخمدان، عفونتهای لگن و بیماریهای سیستم ادراری اشاره کرد. همچنین سونوگرافی در تعیین محل IUD، تعیین سن حاملگی، بررسی سقط جنین و ناهنجاری‌های جنین کاربرد دارد.
باید بدانید که در سونوگرافی شکمی، مثانه باید پر باشد و نوشیدن مایعات قبل از این سونوگرافی توسط پزشک به شما توصیه می‌شود اما برای انجام سونوگرافی از داخل واژن، مثانه نیمه پر کافی است. در این حالت مثانه خیلی پر ایجاد مزاحمت می‌کند. بنابراین اگر در مواردی قرار باشد سونوگرافی از روی شکم انجام گیرد، ابتدا با مثانه پر مراجعه کنید و در صورت لزوم کمی از ادرار داخل مثانه تخلیه شده و سونوگرافی داخل واژن انجام می‌شود.
اگر از معاینه می‌ترسید
پزشکان توصیه می‌کنند که معاینه ترس و نگرانی ندارد. کافی است که موضوع را با پزشک خود مطرح کنید. پزشکان در این مواقع از ژل‌ها و مواد لغزنده‌ای استفاده می‌کنند تا بیمار مشکلات معاینه را کمتر احساس کند. همچنین نباید نگران عفونت باشید زیرا تمامی وسائل پزشکان توسط دستگاههای خاصی استریل می‌شود و در داخل کاغذهای خاصی گذاشته می‌شود که با تغییر رنگ استریل شدن آن را نشان می‌دهد. به طور حتم همه پزشکان مسائل بهداشتی و استریل را به جدیت رعایت می‌کنند چرا که نمی‌خواهند بیمارشان عفونت بگیرد.
منبع: سلامت آنلاین